W dobie szybkiego rozwoju urbanizacji, a co za tym idzie – gęstej zabudowy miast, coraz bardziej doceniania jest niezbędna w naszym życiu zieleń, która ma pozytywny wpływ na zdrowie i dobre samopoczucie każdego człowieka, a także kondycję naszej planety. Włodarze miast i obywatele lokalnych społeczności dbają o to, by było jej coraz więcej na osiedlach i w przestrzeniach publicznych, tworząc miejsca relaksu umożliwiające bezpośredni kontakt z naturą. W tym celu powstają coraz modniejsze w ostatnim czasie parki kieszonkowe.
Co to jest park kieszonkowy? To inaczej mały park powstały w wyniku zagospodarowania wolnej przestrzeni w mieście na tereny zielone – pełniący funkcję rekreacyjną i wypoczynkową. Najczęściej adaptacji podlegają niewielkie niewykorzystane powierzchnie np. między blokami.
Najstarszy park kieszonkowy powstał na Manhattanie w Nowym Jorku w 1967 i ma powierzchnię 390 m2. Obecnie takie parki powstają na całym świecie, są też coraz popularniejsze w Polsce.
Parki kieszonkowe mogą powstać zarówno z ramienia miasta, być finansowane za pomocą funduszy europejskich, jak i powstać z inicjatywy mieszkańców – z budżetów obywatelskich. Planowane są na stosunkowo niewielkich niewykorzystanych powierzchniach – miejskich terenach publicznych, czy przestrzeniach międzyosiedlowych itd. Do tego celu wykorzystuje się nieużytki lub miejsca, na które nie było dotąd pomysłu.
Generalnie rzecz ujmując, parki kieszonkowe mają dokładnie taką samą funkcję, jak wszelkie aranżacje zieleni miejskiej. Kontakt z naturą ma olbrzymie znaczenie dla człowieka, a w miastach jest jej za mało, stad pomysł, by w taki sposób przynajmniej zmniejszyć tę dysproporcję. Ważnym aspektem jest z pewnością funkcja relaksacyjno-rekreacyjna. Park kieszonkowy stanowi miejsce, gdzie dzieci mogą się pobawić, a starsi odpocząć, gdzie można złapać oddech lub pojeździć na rowerze. Nie bez znaczenia jest też funkcja estetyczna, zdrowotna czy ekologiczna – czyli pozytywne oddziaływanie na sferę klimatyczną. Z kolei ze społecznego punktu widzenia – parki kieszonkowe są miejscem, gdzie jest możliwość nawiązywania kontaktów sąsiedzkich, czy zacieśniania tych relacji. W takich miejscach organizowane są także lokalne warsztaty czy zajęcia – przyrodnicze, sportowe – np. treningi jogi, czy związane z hobby – np. fotografią. Parki kieszonkowe zatem mają wpływać na komfort mieszkańców i podnieść ich jakość życia.
Najważniejsza jest rzecz jasna roślinność. W zależności od terenu, na którym taki park jest tworzony – może być to starodrzewie lub zupełnie nowe nasadzenia – trawniki, klomby kwiatowe, krzewy i inne.
Jednak parki kieszonkowe to nie tylko zieleń. To także przestrzeń do wypoczynku i rekreacji, a więc i związana z tym infrastruktura. Projekt parku kieszonkowego powinien zatem obejmować obie te dwie sfery. Trawom, bylinom i krzewom towarzyszyć więc będą przeróżne elementy małej architektury – ławki, stojaki rowerowe czy betonowe donice. W projektach parków kieszonkowych pojawiają się także place zabaw, ścieżki, alejki, czy toalety publiczne.
Pierwsze parki kieszonkowe w Polsce powstały w Krakowie w 2016 roku. Chyba najwięcej takich projektów zostało zrealizowanych do tej pory właśnie w tym mieście – obecnie jest ich tu kilkadziesiąt, m.in. Ogród Matematyczny, Leśny, Artystyczny, Magiczny, Szachowy, czy Baśniowy i wiele innych.
Również w Warszawie ilość parków kieszonkowych jest imponująca. Często są to naprawdę małe przestrzenie, które zostały zagospodarowane na zielone miejsca relaksu. Nie zawsze są to parki w rozumieniu potocznym. Czasem jest to schludnie urządzony skwer, zielony plac zabaw, czy nasadzenia, mała architektura przeznaczona do wypoczynku i elementy ozdobne między blokami.
We Wrocławiu na Ołbinie powstało 7 parków kieszonkowych wedle projektu Grow Green, a finansowanych z programu unijnego Horyzont 2020 – który ma na celu stworzenie takich miejsc i rozwiązań, które przyczyniają się do obniżenia temperatury w mieście, czy polepszenia jakości powietrza. Prace obejmowały m.in. zagospodarowanie wody opadowej, zasadzenie drzew, krzewów i pnączy, mających zapewnić mieszkańcom cień, wymianę nawierzchni. Można tu znaleźć plac zabaw dla dzieci, ogrody deszczowe, miejsce zabaw dla psów, czy domki dla owadów, a także liczne ławki, kosze, stojaki rowerowe.
Nowe parki kieszonkowe pojawiły się także w Toruniu. Nazwy pochodzą od miejsc z różnych zakątków na świecie, są to m.in. „Francuskie Inspiracje”, „Greckie klimaty”, „Fiński relaks”, “Skwer Kwitnącej Wiśni”, czy „Zacisze Holandii”. Ideą było zagospodarowanie niewykorzystanych, a przez to niezadbanych miejsc, tak by służyły okolicznym mieszkańcom.
